Κεφάλαιο 4 Οδηγίες για την πρόληψη των χημικών κινδύνων στα τρόφιμα

Εικόνα από Canva

Γενικά, υπάρχουν κάποιοι βασικοί κανόνες κοινής λογικής που προφυλάσσουν τα τρόφιμα από το να μολυνθούν από επικίνδυνα χημικά (Hutchings, 2016):

Τα χημικά πρέπει να αποθηκεύονται μακριά από την αποθήκη τροφίμων και τις επιφάνειες επαφής. Πρέπει να υπάρχει μια ξεχωριστή ειδική αποθήκη χημικών όπου αυτά θα φέρουν σαφείς ετικέτες. Αν ένα χημικό δεν έχει ετικέτα, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται αλλά να απορρίπτεται άμεσα με ασφάλεια.
Τα φρούτα και τα λαχανικά πρέπει να πλένονται επιμελώς και διεξοδικά, πριν την περαιτέρω επεξεργασία τους ή την κατανάλωση τους από πελάτες.
Ο οδηγίες των κατασκευαστών για την ορθή χρήση του χημικού πρέπει να ακολουθούνται προσεκτικά και τα χέρια και άλλες επιφάνειες επαφής πρέπει να πλένονται επιμελώς μετά τον χειρισμό των χημικών.

Εικόνα από StateFoodSafety

Επίσης τα δοχεία των χημικών ειδικά αυτά που εισάγονται από τις ΗΠΑ, μπορεί να φέρουν χρωματικό κώδικα για να διακρίνεται πιο είναι επικίνδυνο (Govus, 2021). Το αντίστοιχο σύστημα στις ΗΠΑ είναι ο ρόμβος κινδύνου σύμφωνα με το NFPA 704. Ο κυριότερος χρωματικός κώδικας είναι:

Μπλέ – Τοξικό: βλαβερό για την υγεία μετά την κατάποση, εισπνοή ή απορρόφηση από το δέρμα. Αποθήκευση σε ξεχωριστό χώρο.

Κόκκινο – Εύφλεκτο: Αποθήκευση ξεχωριστά και μόνο με άλλα εύφλεκτα σε περιοχή εύφλεκτων υγρών.

Κίτρινο – Αντιδραστικό: Μπορεί να αντιδράσει βίαια με το νερό, τον αέρα ή άλλα χημικά. Αποθήκευση ξεχωριστά από στερεά εύφλεκτα.

Λευκό – Διαβρωτικό: Μπορεί να είναι βλαβερό για τα μάτια και το δέρμα. Αποθήκευση ξεχωριστά από άλλα εύφλεκτα.

Πράσινο – Μέτριο: δεν παρουσιάζει υψηλότερο από μέτριο κίνδυνο. Αποθήκευση στη γενική αποθήκη χημικών.

Μαύρες/Λευκές ρίγες: Ασύμβατο με άλλα υλικά του ίδιου χρώματος. Για παράδειγμα οξέα (λευκά) και βάσεις (μαύρες/λευκές ρίγες) πρέπει να αποθηκεύονται ξεχωριστά.

Εικόνα από Marcos Rodríguez Bobadilla, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Εικόνα από StateFoodSafety

Εκτός από το χρωματικό κώδικα, οι ετικέτες των χημικών προϊόντων χρησιμοποιούν εικονογράμματα κινδύνου. Το εικονόγραμμα κινδύνου είναι μια εικόνα σε μια ετικέτα που η οποία δίνει πληροφορίες για τις βλάβες που μπορεί να προκαλέσει στην υγεία και στο περιβάλλον η χημική ουσία (European Chemicals Agency, n.d.). Τα κυριότερα εικονογράμματα για τους χειριστές τροφίμων παρουσιάζονται παρακάτω:

Ερμηνεία Σημασία	Επιπτώσεις στην υγεία	Παραδείγματα χημικών προϊόντων	Οδηγίες προφύλαξης
Διαβρωτικό	Σοβαρά εγκαύματα στο δέρμα και βλάβη στους οφθαλμούς	Καθαριστικά αποχετεύσεων, ακετικό οξύ, υδροχλωρικό οξύ, αμμωνία	Διατήρηση μόνο στον αρχικό περιέκτη. Κλειδωμένη αποθήκη. Χρήση προστατευτικών γαντιών και ρουχισμού, χρήση προστασίας προσώπου και ματιών. Μην το εισπνέετε. Πλύσιμο των χεριών επιμελώς μετά τον χειρισμό.
Βλαβερό για την υγεία/ Βλαβερό για τη ζώνη του όζοντος	Αναπνευστικός ερεθισμός Σοβαρός ερεθισμός των οφθαλμών Ερεθισμός του δέρματος και αλλεργικές αντιδράσεις Ζάλη Βλαβερό στην κατάποση Βλάπτει τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον καταστρέφοντας τη ζώνη του όζοντος στην ανώτερη ατμόσφαιρα	Απορρυπαντικά πλύσης, καθαριστικά τουαλέτας, υγρό ψυγείου (παραφλού)	Χρήση μόνο σε εξωτερικό ή καλά αεριζόμενο χώρο. Χρήση προστατευτικών γαντιών και ρουχισμού, χρήση προστασίας προσώπου και ματιών. Μην το εισπνέετε Μην τρώτε, πίνετε ή καπνίζετε κατά τη χρήση του. Αν εισπνευστεί, απομακρύνετε το θύμα στον καθαρό αέρα και βάλτε το σε θέση αναπαυτική που διευκολύνει την αναπνοή. Αν το καταπιείτε καλέστε το κέντρο δηλητηριάσεων ή το γιατρό. Αν πέσει στο δέρμα: πλύσιμο με άφθονο σαπούνι και νερό. Αν στα μάτια: ξεπλύνετε προσεκτικά με νερό για αρκετά λεπτά, αφαιρέστε φακούς επαφής αν υπάρχουν και είναι εύκολο. Συνεχίστε το πλύσιμο
Οξεία τοξικότητα	Θανατηφόρο αν εισπνευστεί, αν το καταπιείτε ή έλθει σε επαφή με το δέρμα. Τοξικό αν εισπνευστεί, αν το καταπιείτε ή έλθει σε επαφή με το δέρμα	Ζιζανιοκτόνο, βιοκτόνο, μεθανόλη	Αποθήκευση σε κλειστό δοχείο Κλειδωμένη αποθήκη. Χρήση μόνο σε εξωτερικό ή καλά αεριζόμενο χώρο. Μην το εισπνέετε Φορέστε αναπνευστική προστασία, Χρησιμοποιείστε προσωπικό προστατευτικό εξοπλισμό. Μην τρώτε, πίνετε ή καπνίζετε κατά τη χρήση του. Αν το καταπιείτε καλέστε το κέντρο δηλητηριάσεων ή το γιατρό. Αν στο δέρμα πλύνετε με άφθονο σαπούνι και νερό. Αν εισπνευστεί, απομακρύνετε το θύμα στον καθαρό αέρα και βάλτε το σε θέση αναπαυτική που διευκολύνει την αναπνοή. Απομακρύνετε άμεσα όλα τα μολυσμένα ρούχα. Πλύνετε τα μολυσμένα ρούχα πριν να τα ξαναχρησιμοποιήσετε.
Σοβαρή βλάβη για την υγεία	Αλλεργία ή άσθμα ή αναπνευστικές δυσκολίες αν εισπνευστεί Θανατηφόρο αν έλθει σε επαφή με τους αεραγωγούς Βλάβη στα όργανα και στο αγέννητο παιδί Καρκινογόνο Γενετικές βλάβες	Νέφτι, πετρέλαιο, φωτιστικό πετρέλαιο	Αποθήκευση σε κλειδωμένη αποθήκη. Διαβάστε προσεκτικά τις οδηγίες πριν τη χρήση. Χρησιμοποιείστε προσωπικό προστατευτικό εξοπλισμό. Σε περίπτωση ανεπαρκούς αερισμού, χρησιμοποιείστε αναπνευστική υποστήριξη. Μην το εισπνέετε. Μην τρώτε, πίνετε ή καπνίζετε κατά τη χρήση του Αν εισπνευστεί, απομακρύνετε το θύμα στον καθαρό αέρα και βάλτε το σε θέση αναπαυτική που διευκολύνει την αναπνοή. Αν το καταπιείτε καλέστε το κέντρο δηλητηριάσεων ή το γιατρό. Μην προκαλέσετε έμετο.
Βλαβερό για το περιβάλλον	Πολύ τοξικό για την υδρόβια ζωή με μακροχρόνιες επιπτώσεις	Ζιζανιοκτόνα, βιοκτόνα, πετρέλαιο νέφτι	Αποφύγετε τη διασπορά στο περιβάλλον. Μαζέψτε την διαρροή.

Πηγή: European Chemicals Agency

Η ΕΕ έχει από τα υψηλότερα επίπεδα ασφάλειας τροφίμων στον κόσμο, χάρη στην αυστηρή νομοθεσία που διασφαλίζει ότι τα τρόφιμα είναι ασφαλή για τους καταναλωτές. Αν εντοπιστούν κίνδυνοι στην τροφική αλυσίδα, ο ιστότοπος του Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF) είναι το εργαλείο κλειδί που διασφαλίζει τη ροή των πληροφοριών προς όλους και δίνει τη δυνατότητα άμεσης αντίδρασης (European Commission, n.d.). Ο ιστότοπος παρέχει τις πιο πρόσφατες πληροφορίες σχετικά με τις ανακλήσεις τροφίμων και προειδοποιήσεις δημόσιας υγείας στις χώρες της ΕΕ. Χάρη στο RASFF πολλοί κίνδυνοι ασφάλειας τροφίμων έχουν αποφευχθεί πριν αποτελέσουν απειλή για τους Ευρωπαίους καταναλωτές.

Η βάση δεδομένων του RASFF περιλαμβάνει τις πιο πρόσφατες πληροφορίες σχετικά με τις ανακλήσεις τροφίμων και προειδοποιήσεις δημόσιας υγείας που έχουν εκδοθεί, από τις αρχές ασφάλειας τροφίμων και τις εταιρίες τροφίμων. Οι καταναλωτές ή οι χειριστές τροφίμων, μπορούν να εντοπίσουν το τρόφιμο που έχει επισημανθεί στο σύστημα δίνοντας τους την δυνατότητα για πιο ενημερωμένες επιλογές.

Εικόνα από European Commission

Ποιοί είναι οι συνηθέστεροι χημικοί κίνδυνοι σε ένα εστιατόριο; Πως μπορείτε να αποφύγετε το ακρυλαμίδιο σε μια κουζίνα εστιατορίου; Αυτές και πολλές άλλες ερωτήσεις απαντώνται στην παρακάτω συνέντευξη που προετοιμάστηκε από τη Kaunas Food Industry και το Trade Training Centre.

Ενότητα 6 Χημικοί κίνδυνοι

Κεφάλαιο 4 Οδηγίες για την πρόληψη των χημικών κινδύνων στα τρόφιμα