Οι λιποδιαλυτές βιταμίνες προστατεύουν τις κυτταρικές μεμβράνες από τη βλάβη των ελεύθερων ριζών. Επηρεάζουν επίσης την έκφραση των γονιδίων και μπορούν να τροποποιήσουν τον πυρήνα του κυττάρου.
Οι λιποδιαλυτές βιταμίνες μπορούν να αποθηκευτούν σε μεγάλες ποσότητες
Αυτό εγκυμονεί κινδύνους, καθώς ενδείξεις ανεπάρκειας λιποδιαλυτών βιταμινών ή τοξικότητας μπορεί να μην είναι άμεσα εμφανείς καθώς μπορεί να χρειαστεί λίγος χρόνος για να εμφανιστούν οι συνέπειες.
Υπάρχουν 4 τύποι λιποδιαλυτών βιταμινών, οι A, D, E, K.
Βιταμίνη A
Η βιταμίνη Α έχει δύο κύριες μορφές που λαμβάνονται από τα τρόφιμα: ρετινόλη ή ρετινυλεστέρες και η προβιταμίνη Α (βήτα-καροτίνη).
Τα καρότα, τα μάνγκο, η παπάγια, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και το ιχθυέλαιο είναι οι κύριες πηγές.
Η βιταμίνη Α έχει συνδεθεί με ευεργετικές δράσεις έναντι διαφόρων μορφών καρκίνου όπως ο καρκίνος του πνεύμονα και του προστάτη καθώς προβλημάτων όρασης.
Η τοξικότητα της βιταμίνης Α είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί σε ανεπτυγμένες χώρες όπου υψηλά επίπεδα βιταμίνης Α βρίσκονται σε συμπληρώματα.
Δεν πρέπει να καταναλώνονται περισσότερα από 3000 μg ημερησίως.
Η τοξικότητα της βιταμίνης Α μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στην όραση (π.χ. θολή όραση), πόνο στα οστά, ναυτία, έμετο και ευαισθησία στο έντονο φως.
Η τοξικότητα είναι ιδιαίτερα επιβλαβής για τις έγκυες γυναίκες, επομένως θα πρέπει να αποφεύγονται πηγές τροφών με πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Α (συκώτι, προϊόντα συκωτιού, εμπλουτισμένες τροφές).
Βιταμίνη D
Η βιταμίνη D είναι γνωστή για τη σχέση της με το φως του ήλιου, αλλά βρίσκεται επίσης στα λιπαρά ψάρια, τους κρόκους αυγών και το συκώτι του βοείου κρέατος.
Η ημερήσια προτεινόμενη πρόσληψη είναι 15 μg
Η βιταμίνη D μπορεί να αποτρέψει την κακή υγεία των οστών σε μεταγενέστερη ηλικία, πολλούς τύπους καρκίνου, καρδιαγγειακές παθήσεις, διαβήτη τύπου 2.
Η ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι συχνή σε περιοχές όπου το φως του ήλιου είναι περιορισμένο, όπως ο βόρειος και ο νότιος πόλος.
Για όσους ζουν σε τέτοιες περιοχές ή κατά τη διάρκεια του χειμώνα, συνιστάται η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D.
Η τροφή μπορεί να προσφέρει κάποια βιταμίνη D, αλλά είναι λιγότερο αποτελεσματική από την έκθεση στον ήλιο.
Βιταμίνη E
Η βιταμίνη Ε είναι ένα αντιοξειδωτικό που μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και καρκίνου
Η βιταμίνη Ε μπορεί επίσης να βοηθήσει στην πρόληψη της κακής γνωστικής λειτουργίας σε μεταγενέστερη ηλικία
Η βιταμίνη Ε βρίσκεται σε φυτικά έλαια (ελιά, ηλίανθος, σόγια), ξηρούς καρπούς, αβοκάντο και 15 mg πρέπει να καταναλώνονται καθημερινά
Λόγω της παρουσίας του σε τρόφιμα και συμπληρώματα, η ανεπάρκεια είναι σπάνια. Η τοξικότητα είναι επίσης σπάνια.
Βιταμίνη K
Η βιταμίνη Κ έχει δύο μορφές: Κ1 (φυλλοκινόνη) και Κ2 (μεναδιόνη).
Η βιταμίνη Κ1 βρίσκεται κυρίως στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και πρέπει να καταναλώνονται 120 μg καθημερινά
Η βιταμίνη Κ2 παράγεται από βακτήρια (προϊόντα που έχουν υποστεί ζύμωση ή βρίσκονται στο παχύ έντερο)
Η βιταμίνη Κ βοηθά στην πήξη του αίματος και ως εκ τούτου σχετίζεται με την καρδιαγγειακή υγεία
Η ανεπάρκεια μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια αίματος καθώς μειώνεται η ικανότητα πήξης
Τα άτομα που λαμβάνουν φάρμακα για να επηρεάσουν την πήξη του αίματος θα πρέπει να παρακολουθούν την πρόσληψη βιταμίνης Κ.