Θέμα 4 Μολυντές που προστέθηκαν επίτηδες
Σε σπάνιες περιπτώσεις, η απληστία των κατασκευαστών να κερδίσουν περισσότερα χρήματα, με την μείωση της ποιότητας των προϊόντων τους, έχει οδηγήσει στην προσθήκη χημικών μολυντών στα τρόφιμα επίτηδες. Οι μολυντές αυτοί έχουν συνήθως καταστροφικά αποτελέσματα για την υγεία των καταναλωτών, όπως αποδεικνύεται από τα δύο παραδείγματα που ακολουθούν.
Εικόνα από Canva
The most common use of melamine is in combination with formaldehyde to create melamine resin that is used in plastics industry to make durable tableware, countertops and glues (South et al., 2011). However, melamine can contaminate food and this has very serious health consequences to humans and animals.
Melamine contamination in food first appeared in 2007 in North America when thousands of dogs and cats suffered from kidney failure after consuming pet food. After investigation of the incident, melamine was found in the wheat gluten and rice protein that were used as thickening and binding ingredients (Lawley et al., 2012). In 2008, melamine appeared again in food, as one of the biggest scandals in food industry history. Dairy products from China, especially milk powder for the preparation of infant formula, contained diverse concentrations of melamine that led to kidney disease and at least six deaths in babies (Lawley et al., 2012). Contaminated foods have been found all over the world and many food products were recalled from the markets. It is thought that melamine was deliberately added to these products to increase the protein content and consequently the profits (South et al., 2011).
Food products such as milk powder, dried egg products and high-protein ingredients should be purchased only from low-risk sources. Melamine in food can also come from plastic packaging or processing equipment, but on very low levels that are not harmful to health. Although melamine is not genotoxic or teratogenic, it forms crystals in the urine leading to kidney and bladder stones that can cause fatal kidney failure (Lawley et al., 2012).
Image from Canva
There is a growing concern about the safety of the legal food colorants and also a trend to replace the synthetic colorants with natural products. However, some illegal dyes have been detected in foods. An incident in 2003, similar to melamine, revealed that chili powder and related products originating from India were contaminated with Sudan dyes, a group of chemicals that have been historically used in industry to colour products such as shoe polish, automotive paints and petroleum derivatives (South et al., 2011). Although Sudan dyes are toxic and not permitted as food colouring, they were added to the chilli powder to make it look of a better quality than it actually was. The chilli powder was added as ingredient in various sauces, which were consequently added in a range of ready-to-eat meals (South et al., 2011).
Other dyes that have been identified to be potentially harmful to human health include methyl yellow, orange II, rhodamine B, chrystal violet, rose bengal, chrysoidine, and malachite green (Oplatowska-Stachowiak & Elliott, 2016). Chrysoidine has been used illegally as a dye in soybean milk or to dye low-cost fish to imitate expensive and superior in quality yellow-fin tuna (Oplatowska-Stachowiak & Elliott, 2016). Orange II, methyl yellow, and rhodamine B are also consistently detected in foods, mainly in imported foods to the EU (Oplatowska-Stachowiak & Elliott, 2016).
All these dyes have genotoxic or carcinogenic effects to humans, causing liver tumours, bladder cancer and hyperactive behaviours in children (Oplatowska-Stachowiak & Elliott, 2016).
Image from Canva
Μελαμίνη
Η πλέον συνήθης χρήση της μελαμίνης είναι σε συνδυασμό με την φορμαλδεΰδη, ώστε να δημιουργηθεί μια ρητίνη μελαμίνης που χρησιμοποιείται στα πλαστικά για να κατασκευάσει ανθεκτικότερα σκεύη φαγητού, επιφάνειες πάγκων κουζίνας και κόλλες (South et al., 2011). Συνεπώς η μελαμίνη μπορεί να μολύνει το τρόφιμο και αυτό έχει πολύ σοβαρές συνέπειες για την υγεία των ανθρώπων και των ζώων.
Η μόλυνση των τροφίμων από μελαμίνη πρωτοεμφανίστηκε το 2007 στη Βόρεια Αμερική όταν χιλιάδες σκύλοι και γάτες προσβλήθηκαν από νεφρική ανεπάρκεια μετά από κατανάλωση ζωοτροφών. Μετά από έρευνα των περιστατικών βρέθηκε μελανίνη στην γλουτένη του σιταριού και στην πρωτεΐνη ρυζιού, που χρησιμοποιήθηκαν ως συστατικά συμπύκνωσης και συνένωσης των υλικών (Lawley et al., 2012). Το 2008, η μελαμίνη εμφανίζεται πάλι στα τρόφιμα, ως το μεγαλύτερο σκάνδαλο στην ιστορία της βιομηχανίας τροφίμων. Γαλακτοκομικά προϊόντα από την Κίνα, ειδικότερα σκόνη γάλακτος για την δημιουργία βρεφικών τροφίμων, περιείχε διάφορες συγκεντρώσεις μελαμίνης που οδήγησαν σε ασθένειες των νεφρών και έξη θανάτους νεογνών (Lawley et al., 2012). Μολυσμένα τρόφιμα έχουν βρεθεί σε όλο τον κόσμο και πολλά από αυτά έχουν ανακληθεί από τις αγορές. Θεωρείται ότι η μελαμίνη προστέθηκε επίτηδες σε αυτά τα προϊόντα για να αυξήσει την περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη και συνεπώς τα κέρδη (South et al., 2011).
Τα τρόφιμα όπως η σκόνη γάλακτος, τα προϊόντα αποξηραμένων αυγών και τα συστατικά που περιέχουν υψηλά επίπεδα πρωτεΐνης πρέπει να προμηθεύονται μόνο από αγορές χαμηλού ρίσκου. Η μελαμίνη στα τρόφιμα μπορεί επίσης να προέλθει από πλαστικά στη συσκευασία ή τον εξοπλισμό της διαδικασίας παραγωγής, αλλά σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις, αβλαβείς για την υγεία. Αν και η μελαμίνη δεν είναι γενοτοξική ή τερατογενής, δημιουργεί κρυστάλλους στα ούρα προκαλώντας ασθένεια στους νεφρούς και την κύστη που μπορεί να οδηγήσουν σε θανατηφόρα νεφρική ανεπάρκεια (Lawley et al., 2012).
Μια μελέτη περίπτωσης μελαμίνης
“Στις αρχές Δεκεμβρίου 2007, κινεζικές γαλακτοπαραγωγικές βιομηχανίες άρχισαν να λαμβάνουν παράπονα για ασθένειες σε νεογνά από βρεφικό γάλα και άλλα συναφή προϊόντα. Στις αρχές Μαΐου 2008 αναφέρθηκε ο πρώτος σχετικός θάνατος; και μέχρι τον Ιούνιο 2008, αναφορές για πέτρες στα νεφρά σε παιδιά έγιναν συνήθη περιστατικά, με τα περισσότερα να σχετίζονται με συγκεκριμένη μάρκα βρεφικού γάλακτος. Την εβδομάδα πριν τους θερινούς Ολυμπιακούς αγώνες του 2008 στο Πεκίνο, επιθεωρητές ανακάλυψαν μελαμίνη σε σκόνη γάλακτος στην Sanlu, μια από τις μεγαλύτερες γαλακτοβιομηχανίες της Κίνας και την παραγωγό της επικρατέστερης μάρκας βρεφικού γάλακτος σε σκόνη. Η τοπική κυβέρνηση στην Shijiazhuang δεν ενημέρωσε την περιφερειακή κυβέρνηση της Hebei για τα ευρήματα, μέχρι τις 9 Σεπτεμβρίου, αρκετές εβδομάδες μετά τη λήξη των Ολυμπιακών αγώνων. Ως το τέλος Σεπτεμβρίου, έξη (6) παιδιά είχαν πεθάνει και πάνω από 50,000 είχαν νοσηλευτεί με προβλήματα του ουροποιητικού και των νεφρών, και σχεδόν 300,000 παιδιά υπέφεραν από κάποιου είδους ασθένεια των νεφρών. Πάνω από 22 εκατομμύρια παιδιά εξετάσθηκαν για νεφρικές ασθένειες. Προϊόντα σκόνης βρεφικού γάλακτος από τις εμπλεκόμενες βιομηχανίες είχαν εξαχθεί σε πέντε χώρες μαζί με άλλα μολυσμένα προϊόντα που εξήχθησαν σε ακόμα περισσότερες. Στις 11 Σεπτεμβρίου 2008, οι κινεζικές αρχές ενημέρωσαν τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για την μόλυνση. Η μελαμίνη ανιχνεύθηκε σε κεριά κινεζικής παραγωγής, σε στιγμιαίο καφέ και σε άλλα προϊόντα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει απαγορεύσει την εισαγωγή κινεζικών γαλακτοκομικών προϊόντων από το 2002 και στις 26 Σεπτεμβρίου επέκτεινε την απαγόρευση και σε κινέζικα μικτά προϊόντα που περιέχουν γάλα ή τα παράγωγα του και προορίζονται για νεογνά και μωρά συμπεριλαμβανομένων και των κεριών, μπισκότων, σοκολάτας, ζαχαρωδών ή κέικ.”
Παράνομες ή μη εγκεκριμένες χρωστικές
Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία για την ασφάλεια των νόμιμων χρωστικών υλών καθώς επίσης για την τάση να αντικαθίστανται τα φυσικά προϊόντα με συνθετικά. Παρόλα αυτά κάποιες παράνομες χρωστικές έχουν ανιχνευθεί σε τρόφιμα. Ένα περιστατικό το 2003, όμοιο με της μελαμίνης, αποκάλυψε ότι η σκόνη τσίλι και τα συναφή προϊόντα που προέρχονται από την Ινδία έχουν μολυνθεί με χρωστικές Σουδάν, μια ομάδα χημικών που ιστορικά χρησιμοποιούνται για τον χρωματισμό προϊόντων όπως βερνίκι παπουτσιών, ανταλλακτικά μέρη αυτοκινήτων και παράγωγα πετρελαίου (South et al., 2011). Αν και οι χρωστικές Σουδάν είναι τοξικές και δεν επιτρέπονται ως χρωστική τροφίμων, προστέθηκαν στην σκόνη τσίλι για να δείχνει καλύτερης ποιότητας από ότι πραγματικά ήταν. Αυτή η σκόνη τσίλι προστέθηκε σε διάφορες σάλτσες που στη συνέχεια προστέθηκαν σε έτοιμα γεύματα (South et al., 2011).
Άλλες χρωστικές που έχουν αναγνωριστεί ότι είναι δυνητικά βλαβερές για την ανθρώπινη υγεία περιλαμβάνουν το κίτρινο του μεθυλίου, πορτοκαλί II, ροδαμίνη B, κρυσταλλικό ιώδες, ροζ της μπενγκάλης, χρυσοδίνη, και πράσινο μαλατσίτε (Oplatowska-Stachowiak & Elliott, 2016). Η χρυσοδίνη χρησιμοποιείται ως χρωστική στο γάλα σόγιας, ή την χρώση ψαριών χαμηλού κόστους ώστε να προσομοιάζουν ακριβότερα και ανώτερης ποιότητας όπως ο κιτρινόπτερος τόνος (Oplatowska-Stachowiak & Elliott, 2016). Το πορτοκαλί II, το κίτρινο του μεθυλίου, και η ροδαμίνη B ανιχνεύονται συνέχεια στα τρόφιμα κυρίως σε εισαγωγές στη ΕΕ (Oplatowska-Stachowiak & Elliott, 2016).
Ολες αυτές οι χρωστικές έχουν γενοτοξικές και καρκινογόνες επιπτώσεις στους ανθρώπους, προκαλώντας όγκους στο ήπαρ, καρκίνο στην ουροδόχο κύστη, και σύνδρομα υπερκινητικότητας στα παιδιά (Oplatowska-Stachowiak & Elliott, 2016).